Vấn đề chậm nói đang ngày càng phổ biến trong những gia đình hiện đại. Việc tìm hiểu cách dạy trẻ chậm nói, cũng như những dấu hiệu và nguyên nhân gây chậm nói, sẽ giúp các bậc cha mẹ có phương án đồng hành cùng trẻ phù hợp nhất. Cha mẹ hãy cùng Lolli Books tìm hiểu những vấn đề trên qua bài viết dưới đây nhé!

Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm nói

Trước khi áp dụng các phương pháp dạy trẻ chậm nói tại nhà, bậc cha mẹ cần nắm rõ những dấu hiệu để đánh giá xem trẻ của mình có chậm nói hay không, từ đó có hướng giải quyết kịp thời. Nhìn chung, tình trạng chậm nói ở trẻ có thể nhận biết qua các dấu hiệu sau:

• Trẻ sơ sinh từ 0 – 3 tháng tuổi không phản ứng với âm thanh, không quay đầu hoặc nhìn theo hướng âm thanh phát ra.
• Trẻ từ 3 – 4 tháng tuổi ít giao tiếp bằng mắt, không phát ra âm thanh ê a hay tiếng cười, không theo dõi các đối tượng xung quanh.
• Trẻ từ 4 – 6 tháng tuổi không phản ứng với lời nói xung quanh, không giao tiếp với người khác, không tương tác với đồ vật, không cười hoặc khóc.
• Trẻ từ 7 – 12 tháng tuổi gặp khó khăn khi đứng thẳng, không sử dụng được ngôn ngữ hoặc vốn ngôn ngữ ít, không thể đáp ứng các yêu cầu đơn giản của người lớn.
• Trẻ từ 12 – 24 tháng tuổi không lặp lại hay bắt trước lời nói của người khác, không hiểu những mệnh lệnh đơn giản của cha mẹ, không biết sử dụng từ ngữ cơ bản.
• Trẻ trên 2 tuổi không bắt chước âm thanh, không tự phát ra các từ hay cụm từ đơn giản, có hành động lặp đi lặp lại và không tuân thủ theo yêu cầu của người lớn.

Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói

Việc tìm hiểu kỹ về những nguyên nhân khiến trẻ lười nói, chậm nói là điều rất cần thiết để bậc cha mẹ có thể áp dụng cách dạy trẻ chậm nói hiệu quả nhất cho từng trường hợp cụ thể. Dưới đây là những nguyên nhân chính khiến trẻ chậm nói, bao gồm:

• Nguyên nhân thực thể: Đây là những bất thường ở lưỡi, tai mũi họng hoặc cơ quan não bộ chỉ huy ngôn ngữ, gây ra khó khăn trong việc phát âm và giao tiếp của trẻ. Ví dụ như khuyết tật về phần tai, khiến trẻ không nghe thấy âm thanh một cách rõ ràng, hoặc khuyết tật về lưỡi, làm giảm khả năng phát âm của trẻ.
• Nguyên nhân tâm lý: Đây là những nguyên nhân liên quan đến tâm lý, như cú sốc tâm lý, stress, áp lực từ gia đình, hoặc việc trẻ không được quan tâm, không được trò chuyện nhiều với người lớn. Ngoài ra, sự tiếp xúc quá sớm với thiết bị điện tử cũng là một nguyên nhân gây chậm nói của trẻ.

Khi biết chính xác nguyên nhân khiến trẻ chậm nói, bậc cha mẹ cần tìm cách giải quyết triệt để để giúp trẻ có thể phát triển khả năng nói tốt nhất. Nếu nguyên nhân là do những bất thường thực thể, trẻ cần được điều trị sớm với sự hỗ trợ từ các chuyên gia, bác sĩ để có thể cải thiện khả năng nói của trẻ đến mức tốt nhất. Nếu nguyên nhân là do tâm lý, bậc cha mẹ cần tìm cách loại bỏ hoặc giảm thiểu các yếu tố tâm lý gây ảnh hưởng đến trẻ, tạo ra môi trường thuận lợi cho trẻ phát triển khả năng nói và giao tiếp.

Một số cách dạy trẻ chậm nói tại nhà hiệu quả

Nếu bậc cha mẹ phát hiện những dấu hiệu chậm biết nói ở con, cha mẹ nên đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe và tư vấn của các chuyên gia để đưa ra giải pháp phù hợp. Ngoài ra, bậc cha mẹ cũng có thể áp dụng một số phương pháp giáo dục tại nhà để hỗ trợ con, bao gồm:

Nói chuyện nhiều hơn với trẻ

Để giúp trẻ 2 tuổi chậm nói phát triển khả năng nói và giao tiếp, cha mẹ có thể áp dụng nhiều cách dạy khác nhau. Trong đó, một trong những cách dạy hiệu quả đầu tiên là cha mẹ cần dành thời gian nói chuyện nhiều với trẻ. Dù trẻ có phản ứng lại hay không thì việc nói chuyện, ca hát, đọc sách cho trẻ nghe mỗi ngày vẫn nên tiếp tục đều đặn. Bằng cách tạo ra môi trường giao tiếp tích cực với trẻ, cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển từ vựng và khả năng ngôn ngữ của mình.

Khi làm bất kỳ việc gì cùng trẻ, cha mẹ nên tận dụng cơ hội để mô tả cho trẻ biết bằng ngôn ngữ nhẹ nhàng. Ví dụ như khi đi chơi, cha mẹ có thể mô tả cho trẻ về những hoạt động và đồ vật xung quanh bằng ngôn ngữ dễ hiểu và trẻ thuộc. Bằng cách này, trẻ có thể tiếp thu từ vựng mới và cải thiện khả năng nói của mình.

Dạy bé những từ đơn giản trước

Để dạy trẻ chậm nói hiệu quả, cha mẹ cần bắt đầu từ những từ ngữ đơn giản. Cha mẹ có thể bắt đầu dạy trẻ bằng những từ có 1 – 2 âm tiết và tăng dần độ khó lên khi trẻ đã thành thạo những từ đó. Bằng cách này, trẻ có thể tiếp thu từ vựng một cách dễ dàng hơn và không bị áp lực khi học.

Hãy dựa theo thói quen, sở thích riêng để dạy cho trẻ những từ ngữ liên quan đến vấn đề trẻ quan tâm nhằm thu hút sự chú ý của trẻ. Ví dụ như nếu trẻ thích chơi đồ chơi xe, cha mẹ có thể dạy trẻ những từ liên quan đến xe như “xe hơi”, “xe buýt”, “xe tải”… Nếu trẻ thích động vật, cha mẹ có thể dạy trẻ về các loài động vật cơ bản như “mèo”, “chó”, “gà”…

Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể dạy trẻ thông qua các hoạt động hằng ngày. Ví dụ như khi ăn cơm, cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ tên các món ăn và hỏi trẻ thích ăn gì nhất. Khi đi chơi, cha mẹ có thể dạy trẻ tên các đồ vật xung quanh như “cây cối”, “hoa”, “con ong”… Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ học từ vựng mà còn giúp trẻ tăng cường kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp.

Đọc sách, kể chuyện hoặc hát cho trẻ

Đọc sách, kể chuyện hoặc hát cho trẻ là một trong những cách dạy trẻ 3 tuổi chậm nói mà mọi cha mẹ nên sử dụng. Những câu từ trong sách truyện và lời hát du dương là liều thuốc tốt nhất giúp trẻ cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn từ và kích thích quá trình phát ra âm thanh của trẻ.

Đọc sách là một hoạt động rất tốt để giúp trẻ phát triển kỹ năng ngôn ngữ. Bằng cách đọc cho trẻ nghe, cha mẹ giúp trẻ làm quen với những từ vựng mới, mở rộng vốn từ của trẻ và cải thiện khả năng phát âm của trẻ. Cha mẹ có thể chọn những cuốn sách có hình ảnh đẹp mắt, văn phong đơn giản và cốt truyện hấp dẫn để trẻ thích thú và tập trung hơn.

Kể chuyện cũng là một hoạt động thú vị giúp trẻ phát triển kỹ năng ngôn ngữ. Cha mẹ có thể kể cho trẻ nghe các câu chuyện dân gian, truyện cổ tích hoặc câu chuyện vui nhộn. Bằng cách này, trẻ sẽ được tiếp thu vốn từ vựng mới và rèn luyện khả năng ngôn ngữ của mình thông qua cách kể chuyện của cha mẹ.

Hát cho trẻ cũng là một cách thú vị giúp trẻ phát triển khả năng nói và giao tiếp. Bằng cách hát cho trẻ nghe những bài hát đơn giản và dễ hiểu, trẻ có thể tiếp thu từ vựng mới và học cách phát âm đúng các âm tiết. Hơn nữa, việc hát cho trẻ cũng giúp trẻ thư giãn và cảm thấy thoải mái trong không gian gia đình.

Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể kết hợp đọc sách, kể chuyện hoặc hát cho trẻ với các hoạt động khác như vẽ tranh, chơi đồ chơi, xem phim hoặc đi du lịch để tăng cường kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ. Bằng cách tạo ra môi trường thuận lợi cho trẻ phát triển ngôn ngữ, cha mẹ sẽ giúp trẻ trở nên tự tin hơn khi giao tiếp với người khác và hình thành được khả năng sử dụng ngôn ngữ một cách tự nhiên.

Cho trẻ tiếp xúc với nhiều người

Cha mẹ có thể tham gia các hoạt động cộng đồng hoặc tổ chức các buổi gặp gỡ bạn bè cho trẻ để giúp trẻ tiếp xúc với nhiều người và trau dồi kỹ năng giao tiếp. Việc tham gia các hoạt động như đưa trẻ đến công viên, tham gia các lớp học hoặc các câu lạc bộ cho trẻ sẽ giúp trẻ tiếp cận với nhiều bạn bè và có cơ hội trò chuyện, giao tiếp với những người khác. Khi trẻ có cơ hội tiếp xúc với nhiều người, trẻ sẽ phát triển khả năng ngôn ngữ và giao tiếp nhanh hơn và tự tin hơn trong việc sử dụng ngôn ngữ.

Tuy nhiên, cha mẹ cần lưu ý rằng việc tiếp xúc với nhiều người cũng có thể gây stress cho trẻ. Do đó, cha mẹ cần tìm hiểu và chọn lựa những hoạt động phù hợp với tính cách và sở thích của trẻ để giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ và giao tiếp một cách tốt nhất.

Không bắt chước ngôn ngữ của trẻ

Đúng như những gì đã được đề cập ở trên, việc dạy trẻ chậm nói là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự kiên nhẫn và nỗ lực của cha mẹ. Một trong những điều quan trọng mà cha mẹ cần lưu ý khi dạy trẻ chậm nói là không bắt chước ngôn ngữ của trẻ.

Trẻ thường phát âm không rõ ràng và có thể có các vấn đề về cách phát âm âm tiết và từ ngữ. Tuy nhiên, nếu cha mẹ bắt chước ngôn ngữ của trẻ mà không sửa lỗi sai có thể khiến trẻ khó phát triển khả năng ngôn ngữ và giao tiếp sau này.

Thay vào đó, cha mẹ cần lặp lại lời của trẻ và phát âm theo chuẩn để trẻ có thể học theo và sửa đổi cách phát âm. Đây là một quá trình dài và cần thời gian, nhưng sẽ giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ và giao tiếp một cách tốt hơn.

Hãy luôn trả lời trẻ

Một trong những cách quan trọng để giúp trẻ chậm nói phát triển khả năng ngôn ngữ là luôn trả lời các câu hỏi của trẻ và khuyến khích trẻ tìm hiểu về thế giới xung quanh mình. Việc trả lời câu hỏi của trẻ không chỉ giúp kích thích sự tò mò của trẻ mà còn giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ và từ vựng. Mỗi câu trả lời của cha mẹ sẽ cung cấp cho trẻ một lượng thông tin mới và giúp trẻ hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh mình. Bên cạnh đó, trả lời câu hỏi của trẻ cũng là một cách để cha mẹ giao tiếp và tương tác với trẻ, tạo sự gần gũi và thân thiết.

Khi trẻ hỏi về một vấn đề nào đó, cha mẹ nên dành thời gian để trả lời và giải thích một cách chi tiết và dễ hiểu, tránh sử dụng các từ ngữ quá khó hoặc chuyên ngành mà trẻ chưa hiểu. Nếu trẻ không hiểu hoặc hỏi tiếp về một chủ đề nào đó, cha mẹ có thể sử dụng các hình ảnh hoặc đồ vật để giải thích cho trẻ dễ hiểu hơn.

Sử dụng hình ảnh trực quan

Sử dụng hình ảnh trực quan là một trong những cách dạy trẻ chậm nói hiệu quả. Trẻ em thường hứng thú với các hình ảnh, đồ vật hoặc hành động mà chúng thấy xung quanh mình. Khi cha mẹ sử dụng những hình ảnh này để giải thích cho trẻ về một sự việc nào đó, trẻ sẽ dễ dàng ghi nhớ từ vựng mới và học cách phát âm đúng chuẩn.

Việc sử dụng hình ảnh trực quan giúp trẻ hình dung và hiểu rõ hơn về một sự việc hoặc một khái niệm nào đó. Khi cha mẹ miêu tả cho trẻ về một con vật hoặc một đồ vật nào đó, trẻ sẽ có thể hình dung được hình dáng, màu sắc, tính cách và cách hoạt động của nó. Khi cha mẹ kết hợp miêu tả với lời nói, trẻ sẽ cảm thấy thú vị và dễ dàng học được từ mới và cách phát âm đúng.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng có thể sử dụng các hình ảnh động, video hoặc các trò chơi giáo dục để giúp trẻ học tập. Các hình ảnh động, video giúp trẻ hình dung và tưởng tượng về các sự việc, tình huống và cảm xúc. Trò chơi giáo dục cũng giúp trẻ học tập một cách thú vị và hiệu quả.

Tránh để trẻ tiếp xúc nhiều với điện thoại, tivi

Việc trẻ em tiếp xúc quá nhiều với các thiết bị điện tử như tivi, điện thoại có thể gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ. Khi trẻ quá tập trung vào các thiết bị điện tử, chúng sẽ không có cơ hội để giao tiếp với người khác và không được tạo điều kiện để phát triển kỹ năng ngôn ngữ.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc quá nhiều với thiết bị điện tử trong độ tuổi tập nói có thể gây ra các vấn đề về ngôn ngữ, như kém phát triển kỹ năng ngôn ngữ, khó khăn trong việc phát âm, thiếu từ vựng và khả năng tương tác xã hội.

Vì vậy, cha mẹ cần hạn chế thời gian trẻ tiếp xúc với các thiết bị điện tử và thay thế bằng các hoạt động tương tác xã hội, tạo cơ hội cho trẻ giao tiếp và trao đổi với người khác. Các hoạt động như chơi đồ chơi, đọc sách, đi dạo ngoài trời hoặc tham gia các hoạt động của trường học, câu lạc bộ cộng đồng cũng sẽ giúp trẻ phát triển các kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp.

Luyện nói cho trẻ chậm nói tùy theo nguyên nhân

Trẻ chậm nói do yếu tố thính lực

Khi trẻ chậm nói và nguyên nhân xuất phát từ yếu tố thính lực, cha mẹ không nên quá lo lắng vì có nhiều giải pháp để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả.

Đầu tiên, nếu trẻ chậm nói do thính lực bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đến các bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Điều này rất quan trọng để đảm bảo trẻ nhận được điều trị phù hợp và kịp thời.

Ở giai đoạn trước 5 tuổi, trẻ hoàn toàn có khả năng điều trị phẫu thuật và kết quả cũng rất khả quan. Thông thường, các phẫu thuật để sửa chữa các vấn đề về thính lực như các khuyết tật âm thanh trong, viêm tai giữa hoặc các tắc nghẽn âm thanh đều đem lại kết quả tốt và giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên.

Tuy nhiên, nếu trẻ không thể nghe hoặc điều trị được, cha mẹ có thể sử dụng máy trợ thính để hỗ trợ trẻ. Máy trợ thính là thiết bị điện tử giúp tăng cường âm thanh cho trẻ, giúp trẻ nghe rõ hơn và phát triển kỹ năng ngôn ngữ một cách tự nhiên. Máy trợ thính được đeo trong và ngoài tai và có thể được điều chỉnh để phù hợp với mức độ thính lực của trẻ.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần thường xuyên theo dõi và đưa trẻ đến kiểm tra thính lực định kỳ để đảm bảo rằng trẻ không gặp vấn đề về thính lực và có thể phát triển ngôn ngữ một cách bình thường.

Trẻ chậm nói do bất thường não bộ

Khi trẻ chậm nói và nguyên nhân xuất phát từ bất thường não bộ, cha mẹ cần tìm hiểu và có giải pháp điều trị phù hợp để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả.

Đầu tiên, cha mẹ nên đưa trẻ đến các chuyên gia về sức khỏe tâm lý và nhận được chẩn đoán chính xác về vấn đề của trẻ. Điều này rất quan trọng để đảm bảo trẻ được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Sau đó, cha mẹ có thể sử dụng các biện pháp điều trị tác động tích cực vào các khu vực của não bộ đảm nhận vai trò điều khiển ngôn ngữ. Các phương pháp này bao gồm:

• Kỹ thuật thúc đẩy ngôn ngữ: Đây là một phương pháp bằng cách tập trung vào kỹ năng ngôn ngữ bị chậm phát triển và khuyến khích trẻ tập trung vào các hoạt động trò chuyện và học tập. Phương pháp này có thể bao gồm đọc sách, trò chuyện, chơi game và thực hành để giúp trẻ phát triển kỹ năng ngôn ngữ.
• Điều trị bằng thuốc: Đối với trẻ có các bất thường về não bộ, các loại thuốc có thể được sử dụng để giảm các triệu chứng và cải thiện khả năng ngôn ngữ của trẻ. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc phải được chỉ định và theo dõi bởi các chuyên gia y tế.
• Các kỹ thuật điều trị hướng đến não bộ: Các kỹ thuật này bao gồm cả các phương pháp điều trị hướng đến não bộ như điện não kích thích (ECT) hoặc kỹ thuật tác động sâu (DBS). Tuy nhiên, các phương pháp này chỉ được sử dụng trong những trường hợp nghiêm trọng và chỉ khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.

Cuối cùng, cha mẹ cần theo dõi và hỗ trợ trẻ trong quá trình điều trị và phát triển ngôn ngữ. Trẻ cần được khuyến khích và động viên để tự tin thể hiện những gì mình muốn nói và cha mẹ cần tạo điều kiện để trẻ có thể phát triển kỹ năng ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả.

Bé chậm nói do chế độ ăn uống

Chế độ dinh dưỡng của trẻ là yếu tố rất quan trọng đối với việc phát triển ngôn ngữ của trẻ. Nếu chế độ dinh dưỡng của trẻ không đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt là vitamin và các nguyên tố vi lượng, thì khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ sẽ bị ảnh hưởng.

Trẻ cần được cung cấp đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng để phát triển một cách toàn diện, đặc biệt là các chất cần thiết cho não bộ phát triển. Điều này bao gồm các loại thực phẩm giàu chất béo, đạm, carbohydrate phức hợp, vitamin và khoáng chất. Ngoài ra, cha mẹ cần đảm bảo trẻ ăn đủ và đủ thực phẩm của các nhóm thực phẩm như rau củ quả, sữa và các sản phẩm từ sữa, thịt, cá, trứng,…

Nếu trẻ ăn kém, hấp thu kém thức ăn hoặc không đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, cha mẹ nên tìm cách bổ sung các chất còn thiếu vào chế độ dinh dưỡng mỗi ngày của trẻ. Các nguồn thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất như trái cây, rau củ quả, sữa, thịt, cá, trứng, hạt,… sẽ giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả.

Ngoài việc bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết, cha mẹ cũng cần đảm bảo cho trẻ có thời gian ăn uống và nghỉ ngơi đủ, không để trẻ quá đói hoặc quá no. Điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái và tập trung hơn trong quá trình học tập và phát triển ngôn ngữ.

Chậm nói do yếu tố tâm lý

Yếu tố tâm lý là một trong những nguyên nhân khiến trẻ chậm nói. Trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi các tình huống căng thẳng, lo âu, hoặc áp lực gia đình và xã hội, dẫn đến khó khăn trong việc phát triển kỹ năng ngôn ngữ.

Để giúp trẻ chậm nói do yếu tố tâm lý phát triển khả năng ngôn ngữ của mình, cha mẹ cần tìm hiểu các phương pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ tâm lý. Điều trị tâm lý có thể giúp trẻ vượt qua các khó khăn tâm lý và phát triển khả năng ngôn ngữ một cách tự nhiên hơn.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần dành thời gian để quan tâm và chăm sóc trẻ, giúp trẻ cảm thấy yêu thương và được quan tâm. Cha mẹ cần thể hiện tình yêu thương và động viên trẻ tự tin thể hiện những suy nghĩ và ý kiến của mình. Cha mẹ cũng nên tạo điều kiện để trẻ có thể tự lập những việc trong khả năng của mình và từ đó tạo yếu tố tích cực cho con phát triển ngôn ngữ.

Không chỉ thế, cha mẹ cũng cần đưa trẻ đến các hoạt động giải trí và học tập phù hợp với độ tuổi và sở thích của trẻ, giúp trẻ tăng cường kỹ năng giao tiếp và phát triển khả năng ngôn ngữ. Việc tạo điều kiện cho trẻ tham gia các hoạt động vui chơi, tương tác xã hội sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái và tự tin hơn trong giao tiếp với người khác.

Trẻ chậm nói do tự kỷ

Hội chứng tự kỷ là một trong những nguyên nhân khiến trẻ chậm nói hoặc không thể giao tiếp được. Trẻ tự kỷ thường có khả năng giao tiếp và tương tác xã hội kém, gặp khó khăn trong việc bắt chước các âm thanh và lời nói của người khác.

Để giúp trẻ tự kỷ phát triển khả năng giao tiếp, cha mẹ cần tiếp cận trẻ qua các trò chơi tăng cường sự chú ý và hỗ trợ trẻ bắt chước các âm thanh và lời nói. Cha mẹ có thể sử dụng các trò chơi như đánh vần, đọc truyện, hát những bài hát đơn giản và dễ hiểu để trẻ có cơ hội luyện tập và phát triển khả năng ngôn ngữ của mình.

Ngoài ra, cha mẹ cần đảm bảo trẻ được hỗ trợ đầy đủ các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm lý và điều trị phù hợp với tình trạng của trẻ. Các phương pháp điều trị, như thảo dược, hỗ trợ học tập và kỹ năng giao tiếp, có thể giúp trẻ tự kỷ phát triển lại nền tảng giao tiếp và duy trì nó ổn định.

Không những thế, cha mẹ cần tạo điều kiện cho trẻ tham gia các hoạt động tương tác xã hội, giúp trẻ cảm thấy thoải mái và tự tin hơn trong việc giao tiếp với người khác. Điều này có thể bao gồm tham gia các câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa, kết bạn với trẻ khác và thường xuyên tương tác với người thân.

Một số lưu ý khi cha mẹ thực hiện các cách dạy trẻ biết nói

Khi dạy trẻ chậm nói tại nhà, cha mẹ cần quan tâm đến một số lưu ý quan trọng để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả. Đầu tiên, cha mẹ cần tạo một môi trường dạy học trên tinh thần tự nguyện, không ép buộc trẻ khi con không muốn nói chuyện. Trẻ cần được khuyến khích và động viên để tự tin thể hiện những gì mình muốn nói.

Thứ hai, cha mẹ cần dành những lời khen ngợi và khuyến khích trẻ đúng cách khi trẻ làm tốt. Điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy tự tin và muốn tiếp tục tham gia vào các hoạt động trò chuyện và học tập.

Thứ ba, không phớt lờ trẻ khi trẻ muốn nói chuyện. Thể hiện sự quan tâm và tình cảm đối với trẻ, tránh phán xét hay bỏ qua các yêu cầu của trẻ. Nếu cha mẹ bận rộn, có thể lên lịch thời gian để dành thời gian riêng cho việc trò chuyện với trẻ.

Thứ tư, cha mẹ cần thể hiện sự tập trung tuyệt đối và chú ý lắng nghe trẻ trong thời gian trò chuyện và chơi với trẻ. Điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy được yêu thương và chấp nhận bản thân.

Thứ năm, sử dụng ngôn ngữ nhẹ nhàng và cách thức dạy trẻ tập nói phù hợp với tính cách, sở thích của từng trẻ. Cha mẹ có thể sử dụng các hoạt động trò chơi, hát nhạc, xem hình ảnh và thực hành để tăng cường kỹ năng ngôn ngữ của trẻ.

Cuối cùng, cha mẹ cần cố gắng dành nhiều thời gian trò chuyện và kết nối với trẻ thông qua các hoạt động thường ngày. Việc tham gia vào các hoạt động như đọc sách, xem phim, đi chơi và làm việc nhà sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp một cách tự nhiên.

Một số câu hỏi liên quan

Giáo trình dạy trẻ chậm nói

Một số đầu sách hay cung cấp những giáo trình dạy trẻ chậm nói cha mẹ có thể tham khảo như sau:

Sách “Cùng con học nói” – Tiến sĩ Sally Ward

“Cùng con học nói” là một cuốn sách được viết dựa trên nhiều năm nghiên cứu và thực nghiệm của Tiến sĩ Sally Ward về Chương trình Trẻ học nói. Theo chuyên gia, ba năm đầu đời của trẻ là giai đoạn rất quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ và khả năng giao tiếp, đặc biệt là khả năng lắng nghe và tập trung sự chú ý của trẻ. Từ đó, giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp và lắng nghe là tạo nền tảng cho khả năng học tập của trẻ trong tương lai.

Cuốn sách này giúp cha mẹ tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển ngôn ngữ của trẻ ngay tại nhà, nuôi dưỡng trẻ trở thành một chủ thể giao tiếp tự tin, tăng cường khả năng tập trung và ghi nhớ thông tin của trẻ, kích thích trẻ bằng các loại đồ chơi và sách theo từng giai đoạn, và nhận diện các vấn đề có thể cản trở sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.

Bên cạnh đó, cuốn sách này kết hợp kiến thức về sinh lý và tâm lý nhi khoa để giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về Chương trình trẻ học nói với chìa khóa thành công là 30 phút mỗi ngày, trong đó cha/mẹ chơi với con trong một môi trường yên tĩnh không bị gián đoạn hay quấy rầy. Trong khoảng thời gian đó, cha mẹ và con trò chuyện với nhau theo phương pháp mà cuốn sách đưa ra, hiệu quả sẽ phát huy nhanh chóng.

Cuốn sách “Cùng con học nói” cung cấp đầy đủ kiến thức lý thuyết và cung cấp nền tảng khoa học cho việc giúp trẻ phát triển khả năng nói. Nó cũng cung cấp cho độc giả những bài tập thực hành cụ thể để áp dụng vào cuộc sống hàng ngày. Cuốn sách này là nguồn tài liệu hữu ích cho các tổ chức nghiên cứu và đơn vị trị liệu, cũng như là cuốn sách giúp các bậc cha mẹ nắm được cách giúp con phát triển khả năng nói trong môi trường gia đình.

Sách “Dạy con học nói” – Tác giả An Khánh Nhung

Cuốn sách dạy con học nói của tác giả An Khánh Nhung là tập hợp những kinh nghiệm quan sát và những bài học bổ ích của cô giáo trong việc dạy trẻ học nói. Nội dung của cuốn sách được chia thành 5 chương với hình ảnh sinh động, giúp mẹ và bé có thể thực hành với nhau một cách dễ dàng.

• Chương 1 tập trung vào luyện phát âm, ghi nhớ từ vựng, trả lời các câu hỏi đơn giản và thực hành làm một số bài tập phát triển kỹ năng. Chương này giúp trẻ nâng cao khả năng phát âm và sử dụng các từ vựng đơn giản trong giao tiếp hàng ngày.
• Chương 2 hướng dẫn trẻ học về câu đơn, câu ghép, tư duy ngôn ngữ và ngôn ngữ diễn đạt. Qua chương này, trẻ sẽ nắm được cách sử dụng các câu đơn và câu ghép để diễn đạt ý nghĩa một cách trôi chảy hơn, cũng như phát triển khả năng tư duy ngôn ngữ và ngôn ngữ diễn đạt.
• Chương 3 giúp trẻ nhận biết và diễn đạt. Trong chương này, tác giả giúp trẻ phát triển khả năng nhận biết và mô tả đối tượng, sự việc một cách chi tiết và sinh động.
• Chương 4 tập trung vào cách giao tiếp 2 chiều và cách đặt câu hỏi cho trẻ. Các kỹ năng này rất cần thiết để trẻ có thể tương tác với người khác một cách hiệu quả.
• Chương 5 giới thiệu một số chủ đề giao tiếp hàng ngày như ăn uống, thời tiết, sở thích và các hoạt động trong gia đình. Từ đó, trẻ sẽ có thể trau dồi khả năng giao tiếp trong các tình huống hàng ngày.

Cuốn sách “Dạy con học nói” không chỉ là nguồn tài liệu đầy đủ kiến thức mà còn cung cấp nền tảng khoa học và có những gợi ý bài tập thực hành cụ thể. Đây là nguồn tham khảo tốt cho các bậc phụ huynh và cũng có thể được sử dụng cho các tổ chức nghiên cứu, đơn vị trị liệu và giáo dục đặc biệt.

Sách “Giúp con phát triển ngôn ngữ” – Tác giả Kato Kumiko

“Nếu yêu thương con thực sự, thì trước khi phó mặc con cho “những-người-ngoài-có-vẻ-tốt-bụng”, “những-người-ngoài-có-vẻ-đáng-tin-cậy”, chẳng phải trước tiên cha mẹ nên cố gắng hết sức để làm cho con những điều mà mình có thể làm hay sao?… Và điều tiên quyết: cha mẹ hãy trở thành những người mà con có thể gửi gắm niềm tin, hãy xây dựng mối quan hệ tin cậy với con. Bởi vì, tôi tin tưởng chắc chắn, điều này liên quan mật thiết đến việc nuôi dưỡng con thành một đứa trẻ thông minh, một đứa trẻ biết nghĩ cho người khác, hơn bất cứ trường học tốt nào, hơn bất cứ tài liệu giáo dục tuyệt vời nào khác…

Phương pháp “dạy con bằng danh từ vốn có” trong cuốn sách này, thực ra chỉ là một cách nuôi dạy con cụ thể để cha mẹ vừa có thể xây dựng mối quan hệ tin tưởng với con, vừa đồng hành cùng con lớn lên mà thôi…”

Tất cả những nội dung trong cuốn sách “Giúp con phát triển ngôn ngữ” của tác giả Kato Kumiko đều là những câu chuyện có thật. Vì thế dù hay dù dở, nó cũng là một cuốn sách “tham khảo” dành cho các bậc cha mẹ trên con đường dạy con phát triển kĩ năng nói.

Sách “Cùng con vượt qua rào cản ngôn ngữ” – Tác giả Lê Khánh

Cuốn sách “Cùng con vượt qua hàng rào giao tiếp” của chuyên gia tâm lý Lê Khanh là một nguồn tài liệu hữu ích cho các bậc cha mẹ có con em bị kém giao tiếp, chậm nói hoặc mắc các rối loạn phát triển như hội chứng tự kỷ hoặc tăng động – kém chú ý. Với hơn 25 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ em có khuyết tật và rối loạn phát triển, tác giả đã tổng hợp các kinh nghiệm và kiến thức để giúp cha mẹ vượt qua rào cản tâm lý trong việc chăm sóc con và hướng dẫn các hoạt động giáo dục tại gia đình.

Cuốn sách bao gồm 3 chương:

• Chương 1: Giao tiếp và phát triển ngôn ngữ: Trình bày các vấn đề trong việc giao tiếp, như tại sao con không nói? Các hình thức ngôn ngữ và cách giúp phát triển giao tiếp theo lứa tuổi: sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên…
• Chương 2: Nhận thức về chứng rối loạn phát triển: Giúp độc giả hiểu đúng và đủ về hội chứng tự kỷ; hướng dẫn các phương pháp can thiệp: hành vi, phát triển ngôn ngữ – giao tiếp, phát triển vận động – cảm giác…
• Chương 3: Phát triển giao tiếp để hòa nhập: Xây dựng kỹ năng giao tiếp sớm và hướng dẫn những hoạt động can thiệp tại gia đình.

Với những hướng dẫn khoa học, thực tế, cuốn sách “Cùng con vượt qua hàng rào giao tiếp” xây dựng môi trường tích cực, nơi mà bố mẹ đồng hành cùng con và chấp nhận tất cả các hành vi, các ngôn từ, các cách ứng xử của trẻ. Qua đó, cuốn sách giúp cho trẻ có được niềm vui của một người tự kỷ trong cuộc sống đời thường, điều quan trọng nhất để có thể mở được cánh cửa vào đời cho con.

Cuốn sách không chỉ đồng hành cùng các bậc phụ huynh và các thầy cô giáo trong lĩnh vực giáo dục đặc biệt mà còn hữu ích cho tất cả quý phụ huynh, thầy cô giáo để giúp các em vượt qua những rào cản về giao tiếp, sớm trở lại hòa nhập với cộng đồng trong tất cả các khả năng chuyên môn và với tất cả những tiềm năng chưa được khai mở nơi các em. Cuốn sách mang đến những hướng dẫn khoa học và thực tế để cùng nhau tìm ra các giải pháp thực tiễn, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ đặc biệt và trẻ tự kỷ phát triển khả năng giao tiếp và hòa nhập với xã hội.

Ngoài ra, cha mẹ có thể tham khảo thêm những giáo trình dạy trẻ chậm nói khác được chia sẻ trên mạng và chắt lọc những kiến thức hữu ích nhất cho quá trình dạy con tập nói của mình.

Những đồ chơi dành cho trẻ chậm nói

Các đồ chơi có thể giúp trẻ chậm nói phát triển khả năng ngôn ngữ và giao tiếp bao gồm:

• Đồ chơi xếp hình: Trẻ có thể tập trung chơi xếp hình, học các từ vựng về hình dạng và màu sắc, phát triển khả năng tư duy và sáng tạo.
• Đồ chơi xúc xắc: Trẻ có thể chơi xúc xắc để học các số và số lượng, cải thiện khả năng giao tiếp và phát triển kỹ năng tư duy.
• Đồ chơi ghép hình: Trẻ có thể ghép hình để học các từ vựng về động vật, trái cây, vật dụng trong nhà và các loại phương tiện giao thông, cải thiện khả năng quan sát và phát triển khả năng giao tiếp.
• Đồ chơi bóp nặn: Trẻ có thể chơi bóp nặn để phát triển khả năng tư duy và tạo ra các hình dạng khác nhau. Đồ chơi này cũng giúp trẻ giải tỏa căng thẳng và tăng sự tập trung.
• Đồ chơi ghép chữ cái: Trẻ có thể ghép chữ cái để học các từ vựng, đồng thời cải thiện khả năng phát âm và phát triển kỹ năng ngôn ngữ.
• Đồ chơi nhà bếp, cửa hàng: Trẻ có thể giả vờ chơi nhà bếp hoặc cửa hàng để phát triển kỹ năng giao tiếp và học cách sử dụng các từ vựng liên quan đến đồ ăn, đồ uống và tiền bạc.

Các đồ chơi trên đây chỉ là một số ví dụ. Cha mẹ cần chọn các đồ chơi phù hợp với độ tuổi và sở thích của trẻ để tạo cơ hội cho trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ và giao tiếp.

Bé không chịu nói theo phải làm sao?

Trẻ không chịu nói là tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ, và có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số trẻ không chịu nói có thể chưa hứng thú với cách dạy của cha mẹ, hoặc tâm lý chưa sẵn sàng để giao tiếp. Trong khi đó, một số trẻ khác có thể gặp vấn đề về các cơ quan liên quan đến ngôn ngữ như khó thở, vấn đề tai, họng, hoặc hệ thần kinh.

Để giải quyết tình trạng này, cha mẹ cần nắm rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và có cách can thiệp phù hợp. Đầu tiên, cha mẹ cần đưa trẻ đến khám sức khỏe để kiểm tra các vấn đề về cơ quan liên quan đến ngôn ngữ. Nếu không có vấn đề sức khỏe nào, cha mẹ cần tìm hiểu về cách trẻ học và tiếp thu thông tin.

Bên cạnh đó, để giúp trẻ phát triển khả năng nói, cha mẹ cần đưa ra các hoạt động và trò chơi phù hợp với lứa tuổi của trẻ và thúc đẩy khả năng nói của trẻ. Đặc biệt, cha mẹ nên dành thời gian để tương tác với trẻ, lắng nghe và đối thoại với trẻ một cách thường xuyên. Cha mẹ cũng nên sử dụng ngôn ngữ rõ ràng và đơn giản để trẻ dễ hiểu, đồng thời khen ngợi trẻ khi trẻ nói được những câu đơn giản.

Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể tìm đến các chuyên gia về ngôn ngữ hoặc tâm lý để được tư vấn và hỗ trợ. Các chuyên gia sẽ giúp cha mẹ đưa ra những kế hoạch hỗ trợ phù hợp với từng trường hợp cụ thể của trẻ.